Novosti

Na osnovu člana 168. stav 2. Ustava Republike Srbije („Sl. glasnik RS“, br. 98/2006) i člana 51. stav 1. Zakona o Ustavnom sudu (Sl. glasnik RS", br. 109/2007, 99/2011, 18/2013 - odluka US i 40/2015 - dr. zakon) Mađarski pokret – Magyar Mozgalom podnosi Ustavnom sudu Republike Srbije 

INICIJATIVU ZA POKRETANJE POSTUPKA ZA OCENU USTAVNOSTI I ZAKONITOSTI ČLANA 7.  STAV 14. PRAVILNIKA O KRITERIJUMIMA I STANDARDIMA ZA FINANSIRANJE USTANOVE KOJA OBAVLJA DELATNOST OSNOVNOG OBRAZOVANJA I VASPITANJA („Sl. glasnik RS“, br. 75/2015)

I Osporena odredba Pravilnika o kriterijumima i standardima za finansiranje ustanove koja obavlja delatnost osnovnog obrazovanja i vaspitanja

Pravilnik o kriterijumima i standardima za finansiranje ustanove koja obavlja delatnost osnovnog obrazovanja i vaspitanja (u daljem tekstu: Pravilnik) objavljen je dana 31.08.2015. godine  i stupio je na snagu 1. septembra 2015. godine.

Stupanjem na snagu Pravilnika prestao je da važi raniji Pravilnik o kriterijumima i standardima za finansiranje ustanove koja obavlja delatnost osnovnog obrazovanja i vaspitanja („Sl. glasnik RS“ br. 36/2015 i 72/2015) koji je objavljen 21.04.2015. godine, a izmenjen je 19.08.2015 godine.

Osim terminološkog preciziranja, član 7. stav 14. Pravilnika nije pretrpeo suštinske izmene od 21.04.2015. godine.

Članom 7. stav 14. Pravilnika je utvrđeno da „nastavni plan i program iz stava 13. ovog člana može da se ostvaruje i za manje od 15 učenika upisanih u prvi razred, uz saglasnost Ministarstva”.

Po oceni podnosioca inicijative za pokretanje postupka za ocenu ustavnosti i zakonitosti (u daljem tekstu: Podnosilac inicijative) osporena odredba Pravilnika nije u saglasnosti sa Ustavom i zakonima Republike Srbije.

II Relevantni izvori prava za ocenu ustavnosti i zakonitosti člana 7. stav 14. Pravilnika

Podnosilac inicijative je, prilikom sastavljanja inicijative za pokretanje postupka za ocenu ustavnosti i zakonitosti člana 7. stav 14. Pravilnika, ocenio kao relevantne sledeće izvore prava:

1. Ustav Republike Srbije („Sl. glasnik RS” br. 98/2006);
2. Zakon o utvrđivanju nadležnosti Autonomne Pokrajine Vojvodine („Sl. glasnik RS”, br. 99/2009 i i 67/2012 - odluka US);
3. Zakon o osnovnom obrazovanju i vaspitanju („Sl. glasnik RS” br. 55/2013);
4. Zakon o srednjem obrazovanju i vaspitanju („Sl. glasnik RS” br. 55/2013);
5. Zakon o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja („Sl. glasnik RS", br. 72/2009, 52/2011, 55/2013, 35/2015 - autentično tumačenje i 68/2015);
6. Pravilnik o kriterijumima i standardima za finansiranje ustanove koja obavlja delatnost osnovnog obrazovanja i vaspitanja („Sl. glasnik RS” br. 75/2015);
7. Pravilnik o kriterijumima i standardima za finansiranje ustanove koja obavlja delatnost srednjeg obrazovanja i vaspitanja („Sl. glasnik RS” br. 72/2015).

III Razlozi za podnošenje inicijative za pokretanje postupka za ocenu ustavnosti i zakonitosti člana 7. stav 14. Pravilnika

Razlog za podnošenje inicijative za pokretanje postupka za ocenu ustavnosti i zakonitosti člana 7. stav 14. Pravilnika je nesaglasnost osporene odredbe sa članom 4. stav 1. i članom 195. stav 1. Ustava Republike Srbije koji garantuju jedinstvo pravnog poretka i utvrđuju hijerarhiju pravnih akata. Članom 4. stav 1. Ustava Republike Srbije je utvrđeno da je „pravni poredak jedinstven“, a članom 195. stav 1. Ustava je propisano da “svi podzakonski opšti akti Republike Srbije, opšti akti organizacija kojima su poverena javna ovlašćenja, političkih stranaka, sindikata i udruženja građana i kolektivni ugovori moraju biti saglasni zakonu.”

Drugi razlog za podnošenje inicijative za ocenu ustavnosti i zakonitosti osporene odredbe je njena nesaglasnot sa članom 12. stav 3. Zakona o osnovnom obrazovanju i vaspitanju, a u vezi sa članom 102. ovog zakona, kao i nesaglasnost osporene odredbe sa članom 33. stav 1. tačka 15) Zakona o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine.

Članom 7. stav 14. Pravilnika je propisano da nastavni plan i program za pripadnike nacionalnih manjina može da se ostvaruje i za manje od 15 učenika upisanih u prvi razred, uz saglasnost Ministarstva. Članom 33. stav 1. tačka 15) Zakona o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine je utvrđeno da AP Vojvodina, preko svojih organa, u oblasti predškolskog i osnovnog obrazovanja i vaspitanja, u skladu sa zakonom, daje saglasnost za realizaciju nastave i ostvarivanje školskog programa na jezicima nacionalnih manjina za manje od 15 učenika u ustanovama na teritoriji AP Vojvodine. Članom 12. stav 3. Zakona o osnovnom obrazovanju i vaspitanju je utvrđeno da škola može da ostvaruje obrazovno-vaspitni rad na jeziku i pismu nacionalne manjine, odnosno dvojezično i za manje od 15 učenika upisanih u prvi razred, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove obrazovanja, u skladu sa zakonom. Članom 102. ovog zakona je propisano da se poslovi utvrđeni članom 12. stav 3. (ostvarivanje obrazovno-vaspitnog rada na jeziku i pismu nacionalne manjine, odnosno dvojezično i za manje od 15 učenika upisanih u prvi razred), poveravaju autonomnoj pokrajini.

U oblasti osnovnog obrazovanja, putem osporene odredbe Pravilnika, Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja (u daljem tekstu: Ministarstvo) je onemogućilo vršenje nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine za davanje saglasnosti za ostvarivanje obrazovno-vaspitnog rada na jeziku i pismu nacionalne manjine, odnosno dvojezično za manje od 15 učenika. Donošenjem osporene odredbe Pravilnika prekršen je član 12. stav 3. Zakona o osnovnom obrazovanju i vaspitanju, a u vezi sa članom 102. istog zakona, kao i član 33. stav 1. tačka 15) Zakona o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine. Donošenjem osporene odredbe Pravilnika prekršen je i član 4. stav 1., odnosno član 195. stav 1. Ustava, budući da je Ministarstvo donelo podzakonski akt koji nije u saglasnosti sa zakonima Republike Srbije.

U cilju obezbeđivanja usklađenosti osporene odredbe Pravilnika sa citiranim odredbama Zakona o osnovnom obrazovanju i vaspitanju, kao i sa odredbama Zakona o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine, donosilac osporene odredbe, trebalo je, da umesto osoprene odredbe koristi sledeću formulaciju: “nastavni plan i program iz stava 13. ovog člana može da se ostvaruje i za manje od 15 učenika upisanih u prvi razred, uz saglasnost Ministarstva, odnosno nadležnog organa AP Vojvodine za ustanove na teritoriji AP Vojvodine.”

Razlog za podnošenje inicijative za pokretanje postupka za ocenu ustavnosti i zakonitosti osporene odredbe Pravilnika zasniva se i na tome što je pored donošenja Pravilnika, Ministarstvo dana 14.07.2015. godine pod br. 110-00-181/2015-07 donelo i Stručno uputstvo o formiranju odeljenja i načinu finansiranja u osnovnim i srednjim školama za školsku 2015/2016. godinu. Ministarstvo je svojim stručnim uputstvom obavezu traženja saglasnosti od strane škola za ostvarivanje obrazovno-vaspitnog rada na jeziku i pismu nacionalne manjine, odnosno dvojezično za manje od 15 učenika upisanih u prvi razred proširilo i na srednje škole, takođe suprotno zakonima Republike Srbije.

Članom 34. stav 1. tačka 16) Zakona o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine je utvrđeno da AP Vojvodina, preko svojih organa, u oblasti srednjeg obrazovanja i vaspitanja, u skladu sa zakonom, daje saglasnost za realizaciju nastave i ostvarivanje školskog programa na jezicima nacionalnih manjina za manje od 15 učenika u ustanovama na teritoriji AP Vojvodine. Članom 5. stav 3. Zakona o srednjem obrazovanju i vaspitanju je utvrđeno da škola može da ostvaruje obrazovno-vaspitni rad na jeziku i pismu nacionalne manjine, odnosno dvojezično i za manje od 15 učenika upisanih u prvi razred, uz saglasnost ministarstva nadležnog za poslove obrazovanja, u skladu sa zakonom. Članom 94. stav 1. ovog zakona je propisano da se poslovi utvrđeni članom 5. stav 3. (ostvarivanje obrazovno-vaspitnog rada na jeziku i pismu nacionalne manjine, odnosno dvojezično i za manje od 15 učenika upisanih u prvi razred), poveravaju autonomnoj pokrajini.

Ministarstvo je svojim stručnim uputstvom, pored već uzurpirane nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine u oblasti osnovnog obrazovanja i vaspitanja, analognom primenom osporene odredbe Pravilnika na srednje obrazovanje, povredilo član 5. stav 3. Zakona o srednjem obrazovanju i vaspitanju, a u vezi sa članom 94. stav 1. istog zakona, kao i član 34. stav 1. tačke 16) Zakona o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine.

U oblasti srednjeg obrazovanja, Ministarstvo nije smatralo neophodnim čak ni stvaranje podzakonskog osnova za “oduzimanje” nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine za davanje saglasnosti za ostvarivanje obrazovno-vaspitnog rada na jeziku i pismu nacionalne manjine, odnosno dvojezično za manje od 15 učenika upisanih u prvi razred. Pravilnik o kriterijumima i standardima za finansiranje ustanove koja obavlja delatnost srednjeg obrazovanja i vaspitanja naime ne tretira ovo pitanje. “Povraćaj” ove nadležnosti u oblasti srednjeg obrazovanja Ministarstvo je izvršilo putem stručnog uputstva, koje ne predstavlja čak ni propis.

U cilju obezbeđivanja usklađenosti dela Stručnog uputstva koji se odnosi na Formiranje grupa i odeljenja u srednjim školama sa citiranim odredbama Zakona o srednjem obrazovanju i vaspitanju, kao i sa odredbama Zakona o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine, donosilac Stručnog uputstva trebalo je da u Pravilnik o kriterijumima i standardima za finansiranje ustanove koja obavlja delatnost srednjeg obrazovanja i vaspitanja unese sledeću odredbu: “Za pripadnike nacionalnih manjina nastavni plan i program može da se ostvaruje na maternjem jeziku, ili dvojezično i za manje od 15 učenika upisanih u prvi razred, uz saglasnost Ministarstva, odnosno nadležnog organa AP Vojvodine za ustanove na teritoriji AP Vojvodine.”

IV Predlog kako da se odluči

Na osnovu svega navedenog u tački III Inicijative za pokretanje postupka za ocenu ustavnosti i zakonitosti člana 7. stav 14. Pravilnika, nedvosmisleno se može utvrditi da osporena odredba Pravilnika nije u saglasnoti sa Ustavom, budući da podzakonskim aktom donetim od strane Ministarstva nije moguće na zakonit način povratiti nadležnost koja je zakonima poverena organima Autonomne pokrajine Vojvodine.

Podnosilac inicijative predlaže da Ustavni sud pokrene postupak za ocenu ustavnosti i zakonitosti člana 7. stav 14. Pravilnika o kriterijumima i standardima za finansiranje ustanove koje obavlja delatnost osnovnog obrazovanja i vaspitanja.

Podnosilac inicijative predlaže i da Ustavni sud na osnovu člana 168. stav 4. Ustava Republike Srbije, do donošenja konačne odluke, obustavi izvršenje svih radnji preduzetih od strane Ministarstva na osnovu člana 7. stav 14. Pravilnika i na osnovu Stručnog uputstva br. 110-00-181/2015-07 od 14.07.2015. godine.

Pored toga podnosilac inicijative predlaže da Ustavni sud na osnovu člana 167. stav 1. tačka 1. Ustava Republike Srbije donese odluku kojom će utvrditi da osporena odredba Pravilnika nije u saglasnosti sa Ustavom, kao i da svojom odlukom na osnovu člana 167. stav 1. tačka 3. utvrdi da osporena odredba Pravilnika nije u saglasnosti sa Zakonom o osnovnom obrazovanju i vaspitanju i Zakonom o utvrđivanju nadležnosti Autonomne pokrajine Vojvodine.

Subotica, 8. oktobar 2015. godine

PODNOSILAC INICIJATIVE

MAĐARSKI POKRET – MAGYAR MOZGALOM

Matični broj: 28182449

Subotica, Matije Gupca 16.

Lívia Joó-Horti (Livija Jo Horti),

zakonski zastupnik